Gülü İncitme Gönül Metni Cevapları (5. Sınıf Türkçe)

Gülü İncitme Gönül Metni Cevapları

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 86 Cevabı

KEŞİF YOLCULUĞU

Soru: İnsanlar arası ilişkilerde kullandığımız dil neden önemlidir? Açıklayınız.

Cevap: Dil, insanlarla anlaşmamızı ve duygularımızı ifade etmemizi sağlar. Kullandığımız dil ne kadar nazik, saygılı ve anlayışlı olursa insanlar arasındaki ilişkiler o kadar güçlü olur. Kırıcı bir dil kullanmak ise kalp kırar ve dostlukları zedeler. Bu yüzden iletişimde sözcüklerimizi dikkatli seçmeli, gönül kırmamaya özen göstermeliyiz.

Soru: “Gönül bir sırça saraydır, kırılırsa yapılmaz.” atasözünden ne anlıyorsunuz? Söyleyiniz.

Cevap: Bu atasözü, insanların kalbinin çok hassas olduğunu anlatır. Nasıl ki camdan yapılmış bir saray kırıldığında eski haline gelmezse, bir kişinin gönlü kırıldığında da onu onarmak çok zor olur. Bu yüzden kimsenin kalbini kırmamalı, insanlara karşı nazik ve anlayışlı davranmalıyız.

Şiiri önce sessiz okuyunuz.
Anlamadığınız cümleleri uygun zamanda öğretmeninize sormak üzere defterinize not ediniz.
Öğretmeniniz şiiri okurken onu dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz.
Metni tür özelliklerini de dikkate alarak işitilebilir bir ses tonuyla anlamı yansıtacak şekilde, doğru vurgu ve tonlamalarla okuyunuz.

GÜLÜ İNCİTME GÖNÜL

Çiçeklerle hoş geçin,
Balı incitme gönül.
Bir küçük meyve için
Dalı incitme gönül.

Konuşmak bize mahsus,
Olsa da bir güzel süs,
‘Ya hayır de, yahut sus.
Dili incitme gönül.

Sevmekten geri kalma,
Yapan ol, yıkan olma,
Sevene diken olma,
Gülü incitme gönül.

Başın olsa da yüksek,
Gözün enginde gerek,
Kibirle yürüyerek
Yolu incitme gönül.

Soru: Bir arkadaşınızın okuma sürecini tema sonundaki “Okuma Becerisi Akran Değerlendirme Ölçeği”ni kullanarak değerlendiriniz.

Cevap: Okuma Becerisi Akran Değerlendirme Ölçeğini sizler doldurabilirsiniz.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 87 Cevabı

1. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki kelimelerin şiirde hangi anlamda kullanıldığını tahmin ederek işaretleyiniz. Tahmininizi öğretmeninizle doğrulayınız.

2. ETKİNLİK

Soru: Gönül” kelimesi şiirin anahtar kelimelerinden biri olabilir mi? Neden? Söyleyiniz.

Cevap: Evet, “gönül” kelimesi şiirin anahtar kelimesidir. Çünkü şiirde sürekli olarak gönlü kırmamak, incitmemek gerektiği vurgulanmaktadır. Şiirin ana duygusu ve mesajı bu kelime etrafında şekillenmiştir.

Soru: “Gönül” kelimesinin TDK Güncel Türkçe Sözlük’teki anlamları ile bu kelimenin içinde geçtiği atasözleri aşağıda verilmiştir. Atasözlerinde “gönül” kelimesinin aşağıdaki iki anlamdan hangisini taşıdığını ve şekillerini kullanarak belirtiniz.

Gönül kelimesi iki anlama gelir: ⭐ Sevgi, istek, düşünüş, içtenlik
???? Bir şeye karşı içten gelen istek

Aşağıdaki atasözlerini doğru anlam sembolleriyle eşleştiriyoruz:

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 88 Cevabı

c- “Gönül” kelimesiyle ilgili aşağıdaki deyimleri, verilen anlamına uygun olarak birer cümlede kullanınız.

Gönül Kırmak: Birini çok üzecek davranışta bulunmak, gücendirmek
Cümlem: En yakın arkadaşıma istemeden sert konuştum ve gönlünü kırdım.

Gönlünde Kalmak: Çok istediği halde ulaşamamak, elde edememek
Cümlem:Yaz tatilinde İstanbul'u gezememek içimde ukde kaldı, gönlümde kaldı.

Gönlünden Geçirmek: Bir şeyin olmasını veya bir şey yapmayı istemek
Cümlem: Bugün seni arayıp hâlini hatırını sormayı gönlümden geçirdim.

Gönül Almak: Kırılan bir kimseyi güzel bir davranışla hoşnut etmek
Cümlem: Onu çok üzdüğümü fark edince güzel bir mektupla gönlünü aldım.

ç- “Gönül” kelimesinin geçtiği deyimlerden hangileri insanlar arası ilişkileri koparan veya düzelten davranışları ifade etmektedir? Söyleyiniz.

• “Gönül kırmak” insanlar arası ilişkileri bozan, uzaklaştıran bir davranıştır.
• “Gönül almak” ise bozulan ilişkileri onaran, düzelten bir davranıştır.

d- Arkadaşınızın gönlünü aldığınız bir olayı kısaca anlatınız.

Cevap: Bir gün teneffüste oyun oynarken arkadaşımın topunu yanlışlıkla çok uzağa atmıştım ve top kaybolmuştu. O çok üzülmüştü. Ertesi gün ona yeni bir top alarak özür diledim. Böylece gönlünü almış oldum.

3. ETKİNLİK

a- Okuduğunuz metnin özelliklerini yansıtan cümleleri işaretleyiniz.

✅ Metin dizelerden oluşmuştur.
✅ Metin dört dizelik bölümlerden (dörtlük) oluşmuştur.

b- Belirlediğiniz özelliklerden yola çıkarak metnin türünü yazınız.

Cevap: Şiir. Çünkü metin dizelerle yazılmıştır, dörtlüklerden oluşur, duygu içerir ve ahenk barındırır.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 89 Cevabı

c- Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki bölümü düzyazı şeklinde yeniden yazınız.

Sevmekten geri kalma,
Yapan ol, yıkan olma,
Sevene diken olma,
Gülü incitme gönül.

Cevap: Sevgi dolu olmalıyız, kalp kırmaktan kaçınmalı, yapıcı davranmalı, bizi seven kişilere karşı nazik olmalıyız. Kimsenin gönlünü kırmamalı, tıpkı bir gülü incitmekten kaçınır gibi davranmalıyız.

ç- Soru: “Gülü İncitme Gönül” metni ile düzyazıya çevirdiğiniz metin arasındaki farkları belirleyiniz. Hangi anlatım türünü daha çok beğendiğinizi nedenleriyle yazınız.

Cevap: “Gülü İncitme Gönül” şiirinde anlamlar kısa dizelerle, ahenkli bir şekilde veriliyor. Duygular çok daha güçlü hissediliyor.
Düzyazıda ise mesaj daha açık ve açıklayıcı şekilde anlatılıyor ama şiirdeki duygu yoğunluğu biraz azalıyor.
Ben şiir türünü daha çok beğendim çünkü hem anlamlı hem de duygusal olarak daha etkileyici.

4. ETKİNLİK

a- Şairin şiirde vermek istediği öğütler aşağıda listelenmiştir. Hangi öğüt şiirin hangi bölümünde verilmiştir? Örnekteki gibi eşleştiriniz. Boşta kalan dizelerin vermek istediği öğüdü de siz yazınız.

a. Çiçeklerle hoş geçin, Balı incitme gönül.
b. Bir küçük meyve için Dalı incitme gönül.
c. Konuşmak bize mahsus, Olsa da bir güzel süs, ‘Ya hayır de, yahut sus.’ Dili incitme gönül.
ç. Sevmekten geri kalma, Yapan ol, yıkan olma, Sevene diken olma, Gülü incitme gönül.
d. Başın olsa da yüksek, Gözün enginde gerek, Kibirle yürüyerek Yolu incitme gönül.

b- Şiirde verilmek istenen ileti nedir? Yazınız.

Cevap: Şiir, insanlara karşı sevgi, saygı ve anlayışla yaklaşmamız gerektiğini, kimseyi kırmadan, nazik ve alçakgönüllü bir şekilde yaşamamız gerektiğini öğütlemektedir. Hiçbir canı incitmemeli, gülü bile kırmaktan sakınmalıyız.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 90 Cevabı

5. ETKİNLİK

a- Aşağıdaki görseli inceleyiniz. Görseldeki çocukların hangisi ya da hangilerinin “Gülü İncitme Gönül” şiirinde verilen öğütlere uygun davrandığı söylenebilir? Neden?

Cevap: Ortadaki sarı tişörtlü çocuk güler yüzlü ve kollarını açmış şekilde durduğu için “Gülü İncitme Gönül” şiirinde verilen öğütlere en uygun davranışı gösteriyor. Çünkü sevgi dolu, nazik ve yapıcı bir tutum sergiliyor. Diğer iki çocuk ise küs gibi duruyor ve kırıcı bir davranış içinde oldukları izlenimi veriyor.

b- Sizce görseldeki sorun nedir? Bu sorunu kendi cümlelerinizle özetleyiniz.

Cevap: Görseldeki çocuklardan ikisi birbirine küsmüş gibi görünüyor. Aralarındaki bir anlaşmazlık yüzünden konuşmuyorlar. Diğer çocuk ise aralarını düzeltmeye çalışıyor. Bu, arkadaşlar arasında zaman zaman yaşanabilen bir sorun.

c- Görseldeki çocukların arkadaşı olsaydınız sorunu çözmek için arkadaşlarınıza neler söylerdiniz? Aşağıdaki yönergeleri dikkate alarak sorunu çözmeye yönelik bir konuşma yapınız.

Cevap: "Arkadaşlar, görüyorum ki aranızda bir sorun olmuş. Biliyorum, bazen yanlış anlaşılmalar hepimizin başına gelebilir. Ama siz çok iyi arkadaşsınız ve bu sorunu konuşarak çözebilirsiniz. Gelin birbirinize ne hissettiğinizi anlatın. Unutmayın, gönül kırmak kolay, onarmak ise zordur. Ama siz bunu başarabilirsiniz. Ben de size yardımcı olmak için buradayım."

Soru: Aşağıdaki ölçütler doğrultusunda bir arkadaşınızın yaptığı konuşmayı değerlendiriniz.

Cevap: Kendiniz değerlendireksiniz.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 91 Cevabı

6. ETKİNLİK

a- Karekodu okutarak metni dikkatlice dinleyiniz.

Cevap: Evet, metni dikkatlice dinledim.

b- Metni dinlerken “Çıkarım Yapma Stratejisini kullanınız. Aşağıdaki soruları dinlediğiniz metinden hareketle yanıtlayınız.

Cevap: Metnin başındaki ifadelerden iletişim kurmanın sadece konuşmakla olmadığı çıkarımında bulundum. Çıkarımda bulunurken daha önceki derslerde edindiğim bilgilerimi kullandım. Metinden, metinde yer almayan, iletişim kurmanın konuşma ve beden dili dışında da yolları olabileceği sonucunu çıkardım.

1. Soru: Metnin ana fikri nedir?

Cevap: İnsanlarla iletişim kurmak sadece konuşmakla değil beden dilimizi kullanarak da sağlanabilir.

2. Soru: Metin, beden dilimizi daha bebekken öğrenmeye başladığımızı belirtiyor. Bu erken öğrenmenin sosyal hayattaki iletişimimizin üzerindeki etkileri neler olabilir?

Cevap: Bebekler sözlü iletişimi kullanma becerisine sahip olmadıkları için beden dilini öğrenmeye başlamaları çok önemlidir. Bebekler için erken yaşta beden dilini öğrenmek, sosyal bağların kurulmasında önemli bir rol oynar. Bebekler, aile üyeleriyle kurdukları fiziksel etkileşimler sayesinde güven duygusu geliştirirler. Beden dili, sözel iletişimle birlikte çalışarak ifade yeteneğimizi zenginleştirir. Bu, insanlar arası ilişkilerde daha etkili ve anlaşılır bir iletişim sağlar. Beden dilinin farkında olmak, bireylerin kendilerini daha iyi ifade etmelerini ve sosyal ortamlarda daha rahat hissetmelerini sağlar. Bu da öz güvenin artmasına katkıda bulunur.

c- Dinlediğiniz metinle ilgili cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

7. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki olayı arkadaşlarınızın karşısında sözlü olarak canlandırdığınızı düşününüz. Canlandırmanızı daha etkili kılmak için beden dilinizi kullanmanız gerekmektedir. Buna göre aşağıda verilen görsellerden hangisi bu canlandırmada yer almaz? İşaretleyiniz.

“Emre, kapıdan girdiğinde çok kızgındı. Böyle bir şey nasıl olabilirdi? Şaşkınlığı her hâline yansımıştı. Sonra sakince düşünmeye karar verdi. Uzun uzun düşündü. Sonra “Buldum!” diyerek sevinçten havalara uçtu. Sorun her neyse kafasında bir çözüm bulmuştu kendince. “Bu çözüm kesinlikle işe yarar.” diye düşünmüş olacak ki göz kırparak “Tamam” dedi. Sanki az önce sinirli bir şekilde içeri giren kendisi değildi. Şimdi yüzü gülüyor, neşeli görünüyordu. Hemen telefona sarılarak biriierini aradı ve konuşmaya başladı.”

Cevap: Emre’nin duygularını yüz ifadesiyle en iyi yansıttığı görsel 3. görseldir.

Bu görselde Emre, elleri açık, gülümseyen bir yüz ifadesiyle “çözüm bulmuş” ve mutlu halini yansıtıyor. Bu da metindeki son duruma en uygun canlandırmadır.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 92 Cevabı

8. ETKİNLİK

a- Aşağıdaki uygulama adımlarını takip ediniz.

Köyde yaşayan çocukların arkadaşlık ilişkileri daha gelişmiştir. Çünkü...

Köyde yaşayan çocuklar, doğayla iç içe büyüdükleri için arkadaşlarıyla daha fazla vakit geçirme fırsatı bulurlar. Geniş bahçelerde ve sokaklarda birlikte oyun oynarlar. Bu ortamda kurulan arkadaşlıklar daha samimi ve güçlü olur. Teknolojiden uzak, yüz yüze iletişime dayalı ilişkiler sayesinde yardımlaşma ve paylaşma duyguları daha çok gelişir. Aynı zamanda mahalle kültürü içinde büyümek, çocuklara güven duygusunu kazandırır. Bu nedenle köyde yaşayan çocukların arkadaşlık bağları daha sağlamdır.

Kentte yaşayan çocukların arkadaşlık ilişkileri daha gelişmiştir. Çünkü...

Kentte yaşayan çocuklar, çeşitli sosyal etkinlikler ve kurslara katılarak farklı arkadaşlıklar kurma şansı yakalarlar. Spor salonları, sanat atölyeleri, tiyatro ve müzik kursları gibi alanlarda sosyalleşirler. Bu ortamlarda farklı kültürlerden gelen insanlarla tanışarak iletişim becerilerini geliştirirler. Teknolojiyi daha etkin kullanmaları sayesinde arkadaşlarıyla sürekli iletişim halinde kalabilirler. Ayrıca okullarda düzenlenen sosyal projeler, grup çalışmaları ve etkinlikler sayesinde iş birliği içinde olmayı öğrenirler. Tüm bu imkanlar, kentteki çocukların arkadaşlık ilişkilerini zenginleştirir.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 93 Cevabı

Soru: Aşağıdaki ölçütler doğrultusunda güçlü ve gelişmeye açık yönlerinizi belirleyiniz. Sonraki konuşma etkinliklerinde geliştirmeye çalışınız.

Cevap: Kendiniz tabloyu doldurunuz.

9. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki cümlelerde sayıların yazımını inceleyiniz. Sayıların yazımı ile ilgili kuralları öğretmeninizle birlikte belirleyerek örnekteki gibi yazınız.

Sayılara Dair Yazım Kuralları ve Örnek Cümleler:

1. Dört veya daha çok basamaklı sayılar, sondan sayılarak üçlü gruplara ayrılır ve noktalarla yazılır.
   Örnek: Tüm okul için 12.750 kitap bağışlandı.

2. Üleştirme sayıları (üçer, beşer gibi) rakamla değil, yazıyla yazılır.
   Örnek: Her öğrenciye beşer soru soruldu.

3. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar, ayrı yazılır.
   Örnek: Yarışmaya yirmi dört kişi katıldı.

4. Sıra sayıları, hem yazıyla hem de rakamla gösterilebilir.
   Örnek: İkinci olan öğrenci ödül kazandı.
   Örnek: 2. olan öğrenciye madalya verildi.

BU GÖRE BİZİM İÇİN

Soru: Türk kültüründe komşulukla ilgili bir araştırma yapınız.

Bu Görev Bizim: Türk Kültüründe Komşuluk Araştırması

Araştırma Başlığı:

Türk Kültüründe Komşuluğun Yeri ve Önemi

Araştırmanın Amacı:

Bu araştırmanın amacı, Türk toplumunda komşuluk ilişkilerinin geçmişten günümüze nasıl şekillendiğini, komşuluğun sadece yan yana yaşamak değil; yardımlaşmak, dayanışmak ve birbirine destek olmak anlamına geldiğini ortaya koymaktır.

Neye İhtiyacım Var?:

• Güvenilir kaynaklar: Kitaplar, ansiklopediler, TDK, Diyanet ve MEB’in dijital içerikleri
• Sözlü kaynaklar: Aile büyüklerinin anlatımları
• Görsel materyaller: Belgeseller, kısa filmler, kamu spotları
• Atasözü ve deyim derlemeleri

Bilgiye Nasıl Erişeceğim?:

• İnternet üzerinden MEB ve TDK sitelerinden “komşuluk” kavramını araştıracağım.
• Kütüphaneden “Türk Kültüründe Aile ve Komşuluk” konulu kitapları inceleyeceğim.
• Aile büyüklerimle görüşmeler yaparak geçmişteki komşuluk örneklerini öğrenip notlar alacağım.
• Belgesel ve videolar izleyerek günümüz komşuluk ilişkileri ile geçmişi karşılaştıracağım.

Kullanacağım Materyaller:

• “Komşuluk Kültürü ve Mahalle Hayatı” (belgesel)
• Türk Atasözleri Sözlüğü
• Mahalle kültürü üzerine kısa filmler
• TDK Güncel Türkçe Sözlük
• Aile büyükleriyle yapılan kısa söyleşiler

Bu Sürece Yeniden Başlasaydım Neyi Değiştirirdim?:

Daha fazla kişiden görüş alır, köy ve şehir komşulukları arasında karşılaştırmalar yapardım. Ayrıca sadece yazılı değil, görsel materyallerle (fotoğraf, video) sunumumu daha zengin hale getirirdim.

Araştırmadan Öğrendiklerim ve Geleceğe Aktaracaklarım:

Bu süreçte komşuluğun sadece kapı komşuluğu olmadığını, aynı zamanda bir gönül bağı olduğunu öğrendim. Yardımlaşmanın, selam vermenin, bir ihtiyacı fark etmenin toplumsal birlikteliği ne kadar güçlendirdiğini fark ettim.
Gelecekte yaşadığım çevrede iyi bir komşu olmaya özen göstereceğim.

Sonuç:

Türk kültüründe komşuluk, kardeşlik kadar değerlidir. “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” atasözü bu anlayışın özeti gibidir. Komşuluk, toplumu ayakta tutan görünmez bir bağdır.