Tel ile Örülen Dantel: Telkari Metni Cevapları (7. Sınıf Türkçe)

Tel ile Örülen Dantel: Telkari Metni Cevapları

7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Özgün Yayınları Sayfa 170 Cevabı

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

Soru: Üniversitelerin “Geleneksel Türk Sanatları” adlı bölümünde hangi sanat dallarının eğitimi verilmektedir? Araştırınız. Bu dallardan ilginizi çeken bir tanesiyle ilgili görseller bularak sınıfınıza getiriniz. Bilgi kaynaklarını etkili bir şekilde kullanınız.

Cevap: Geleneksel Türk Sanatları bölümlerinde hat sanatı, tezhip, minyatür, ebru, çini, seramik, dokuma, halı-kilim, ahşap oyma, telkâri, kalem işi ve taş işçiliği gibi sanat dallarının eğitimi verilmektedir.

Metni, görev dağılımı yaparak grup hâlinde okuyunuz.

TEL İLE ÖRÜLEN DANTEL: TELKÂRÎ

Çarşıya çıktığımda sık sık karşılaştığım telkâri takılara baktıkça hep nasıl yapıldığını merak etmişimdir. Bir gün bu merakımdan babama da bahsettim, O da telkâri ustası bir arkadaşı olduğunu, istersem beni götürebileceğini söyledi. Ertelemeden hemen o hafta sonu beraber ustanın yanına gittik. Merak ettiğim tüm soruları sordum, o da bana adım adım telkâri sanatını anlattı.
Usta, çok merak ediyorum ben bu telkâriyi. Mesela ismi neden bu kadar zor? Telkâri, telkâri… Söylemekte zorlanıyorum…
İsmi telkâri çünkü tamamen tellerden yapılıyor. Telkâri de telden yapılan anlamına geliyor. Ayrıca “vav işi” de denir. Arap alfabesindeki vav harfi motif olarak çok sık kullanıldığı için bu ismi almıştır. Biz ustalar aramızda “çift işi” de deriz.
Ne demek çift işi?

7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Özgün Yayınları Sayfa 172 Cevabı

1. ETKİNLİK

Aşağıdaki soruları okuduğunuz metne göre cevaplayınız.

1. Soru: Telkâri ne demektir?
Cevap: Gümüş veya altın tellerin ince işçilikle örülerek veya bir zemin üzerine işlenerek yapılan süsleme sanatıdır.

2. Soru: Metinde bahsi geçen sanatın geçmişi hangi yıllara dayanır?
Cevap: MÖ 3000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Mezopotamya ve Anadolu'da yaygın olarak kullanılmıştır.

3. Soru: Telkâri ülkemizde nerelerde yapılan bir sanattır?
Cevap: Mardin, Ankara (Beypazarı) ve Trabzon'da yaygın olarak yapılmaktadır.

4. Soru: Telkâri hangi alanlarda kullanılır?
Cevap: Kolye, bileklik, yüzük, yaka iğnesi gibi takılarda ve dekoratif objelerde kullanılır.

2. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki ifadelerden hangileri bu metin için uygun bir başlık olabilir? İşaretleyiniz.

• ☑ "Gümüşün Zarafeti"
• ☑ "Vav İşi"
• ☑ "Çift İşi"

3. ETKİNLİK

Soru: Metinde verilen yüzük yapımının iş ve işlem basamaklarını tekrar okuyunuz. Buna göre aşağıdaki maddeleri geçiş ve bağlantı ifadelerine dikkat ederek sıraya koyunuz.

1️⃣ İlk önce kalın bir telden çiçek yapıldı ve bu çiçek pense ile düzeltildi.
2️⃣ Kalın telden yapılan çiçeğe "tavlama" işlemi uygulandı ve şekil verildi.
3️⃣ Dış kısmı hazır olan çiçeğe toz halindeki gümüş kullanılarak kaynak yapıldı.
4️⃣ Kaynaktan sonra çiçek pense ile yeniden düzeltildi.
5️⃣ Daha sonra yüzüğün boş kalan kısımları incecik tellerle süslendi.
6️⃣ Süslemeden sonra toz gümüş yeniden kullanılarak çiçek daha sağlam ve parlak hâle getirildi.
7️⃣ Yüzük, asit dolu bir kavanoza atıldı.
8️⃣ Son olarak asitten çıkarılan yüzük fırçalanıp temizlendi. İşte yüzüğüm hazır!

7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Özgün Yayınları Sayfa 173 Cevabı

4. ETKİNLİK

Soru: Metinden alınan aşağıdaki cümlelerde koyu yazılan kelimeler yüklemdir. Bu kelimelerin yüklem olarak görev almasını sağlayan ek, kısa çizgi ile ayrılarak gösterilmiştir. Sizler de bu ekleri kullanarak isim soylu sözcüklerle yüklemler oluşturunuz. Bu yüklemleri cümle içinde kullanınız.

1️⃣ Tamamı el işçiliğidir. → el işçiliği-dir
✅ Cümle: Bu eser tamamen el işçiliğidir ve büyük emek gerektirir.

2️⃣ Bu sanatın asıl merkezi aslında Musul’dur. → Musul-dur
✅ Cümle: Telkâri sanatının en önemli merkezi Musul’dur ve köklü bir geçmişe sahiptir.

3️⃣ Benim okulum ustamın atölyesiydi. → ustamın atölyesi-(y)di
✅ Cümle: Çıraklık eğitimimi tamamladığım yer ustamın atölyesiydi.

4️⃣ Bu işlemin adı kaynakmış. → kaynak-mış
✅ Cümle: Bu teknik çok eski zamanlardan beri kaynakmış ve el işçiliği gerektirirmiş.

5️⃣ Artık yüzüğümün dış kısmı hazırdı. → hazır-dı
✅ Cümle: Büyük bir sabırla işlenen gümüş, sonunda hazırdı ve kullanıma uygundu.

6️⃣ Pırıl pırıl yüzüğüm artık hazır. → hazır-dır
✅ Cümle: İşlemleri tamamlanan yüzüğünüz artık hazırdır ve kullanıma sunulabilir.

7️⃣ Çok heyecanlıyım. → heyecanlı-(y)ım(dır)
✅ Cümle: Telkâri ustasından eğitim almaya başladığım ilk gün çok heyecanlıydım.

8️⃣ Mesela ismi neden bu kadar zor? → zor-dur
✅ Cümle: El işçiliği ile yapılan sanatlar genellikle zordur ve büyük sabır gerektirir.

9️⃣ Telkârinin diğer adı vav işiymiş. → vav işi-(y)miş
✅ Cümle: Bu sanat dalı eskiden beri vav işiymiş çünkü Arap harfi "vav" şeklinde desenler içermektedir.

Metinden Alınan Örnekler ve Yüklem Olarak Kullanımı

1️⃣ Tamamı el işçiliğidir. → el işçiliği-dir
✅ Cümle: Ağrı Dağı, ülkemizin en yüksek dağıdır.

2️⃣ Bu sanatın asıl merkezi aslında Musul’dur. → Musul-dur
✅ Cümle: Şimdi hava bizim köyde çok soğuktur.

3️⃣ Benim okulum ustamın atölyesiydi. → ustamın atölyesi-(y)di
✅ Cümle: Dün izlediğimiz film çok güzeldi.

4️⃣ Bu işlemin adı kaynakmış. → kaynak-mış
✅ Cümle: Burası eskiden bir marketmiş.

5️⃣ Artık yüzüğümün dış kısmı hazırdı. → hazır-dı
✅ Cümle: Adamın boyu benden de kısaydı.

6️⃣ Pırıl pırıl yüzüğüm artık hazır. → hazır-dır
✅ Cümle: Kardeşim bugün çok mutlu.

7️⃣ Çok heyecanlıyım. → heyecanlı-(y)ım(dır)
✅ Cümle: Tatile gideceğimiz için çok sevinçliyim.

8️⃣ Mesela ismi neden bu kadar zor? → zor-dur
✅ Cümle: Bizim oraların insanı çok çalışkan.

9️⃣ Telkârinin diğer adı vav işiymiş. → vav işi-(y)miş
✅ Cümle: Dün duyduğumuz olay gerçekmiş.

7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Özgün Yayınları Sayfa 174 Cevabı

5. ETKİNLİK

Soru: Geleneksel Türk sanatları hakkında “Hazırlık Çalışması” kapsamında yapmış olduğunuz araştırma sonuçlarını yazılı hâle getiriniz. Yazınızı görsellerle destekleyebilirsiniz.

GELENEKSEL TÜRK SANATLARI

Türk kültürü, geçmişten günümüze kadar birçok sanatı ve zanaatı barındırmış, estetik açıdan zengin ve köklü bir miras oluşturmuştur. Geleneksel Türk sanatları, Osmanlı ve Selçuklu dönemlerinden itibaren gelişerek günümüze ulaşmış sanat dallarıdır. İşte en bilinen geleneksel Türk sanatları:

1. Hat Sanatı

Hat sanatı, Arap harfleriyle estetik ve sanatsal yazılar yazma sanatıdır. Genellikle Kur’an-ı Kerim yazımında ve cami süslemelerinde kullanılmıştır. Ünlü hat sanatçıları arasında Şeyh Hamdullah, Hafız Osman ve Kazasker Mustafa İzzet Efendi bulunmaktadır.

2. Ebru Sanatı

Ebru sanatı, su yüzeyine özel boyalar ile desenler oluşturulup kağıda aktarılması ile yapılan bir süsleme sanatıdır. Kâğıt süslemede, kitap ciltlerinde ve sanatsal levhalarda kullanılmıştır. Günümüzde hâlâ yaygın olarak icra edilmektedir.

3. Minyatür Sanatı

Minyatür, tarihî olayları, günlük hayatı ve kültürel mirası detaylı ve ince bir şekilde resmetme sanatıdır. Perspektifsiz olarak yapılan bu sanat, Osmanlı döneminde özellikle saray kitaplarında süsleme amacıyla kullanılmıştır. Ünlü minyatür sanatçıları arasında Matrakçı Nasuh ve Levni bulunmaktadır.

4. Çini Sanatı

Çini sanatı, seramik üzerine yapılan süsleme sanatıdır. Özellikle Osmanlı döneminde cami, saray ve medrese gibi mimari yapılarda süsleme unsuru olarak kullanılmıştır. İznik ve Kütahya çinileri, dünyanın en ünlü çini merkezleridir.

5. Tezhip Sanatı

Tezhip, kitap süsleme sanatıdır. Genellikle Kur’an-ı Kerim ve değerli el yazmalarının kenar süslemelerinde kullanılmıştır. Altın ve çeşitli renklerle yapılan bu sanat, kitap sanatlarının en estetik dallarından biridir.

6. Telkâri Sanatı

Telkâri, ince gümüş veya altın tellerin örülerek veya bir zemin üzerine işlenerek yapılan süsleme sanatıdır. En çok Mardin, Ankara (Beypazarı) ve Trabzon'da uygulanmaktadır. Takı, kolye, yüzük, bileklik gibi objeler bu sanatın en bilinen eserleri arasındadır.

7. Ahşap Oymacılığı

Ahşap oymacılığı, tahta üzerine yapılan ince işçilik ve süslemelerle ortaya çıkan bir sanattır. Osmanlı dönemi camilerinde, saray kapılarında ve sandıklarda ahşap işçiliği örneklerine sıkça rastlanır.

8. Halı ve Kilim Dokuma Sanatı

Halı ve kilim dokuma, Türk kültürünün en önemli sanat dallarından biridir. Geleneksel motifler ve simgeler içeren el dokuması halılar, yüzyıllardır Anadolu'da üretilmektedir. Hereke, Uşak ve Isparta halıları dünyaca ünlüdür.

Bu sanatlar, kültürel mirasımızı yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak açısından büyük önem taşımaktadır. Günümüzde üniversitelerde "Geleneksel Türk Sanatları" bölümü altında akademik olarak da öğretilmektedir.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Soru: Yunus Emre’yi ve onun Türk diline katkılarını araştırınız. Araştırmanız esnasında defterinize notlar alınız.

Yunus Emre ve Türk Diline Katkıları

Yunus Emre, 13. yüzyıl sonu ve 14. yüzyıl başlarında Anadolu'da yaşamış önemli bir mutasavvıf ve halk şairidir. Halkın anlayabileceği sade bir Türkçe kullanarak, tasavvufi düşüncelerini yaymıştır.

Türk Diline Katkıları:

1. Sade Türkçe Kullanımı: Arapça ve Farsçanın yoğun olduğu dönemde, halkın anlayabileceği yalın bir Türkçe kullanarak Türkçenin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
2. Halk Edebiyatına Katkı: Şiirlerinde hece ölçüsü kullanarak halk şiirinin temel taşlarından biri olmuştur.
3. Evrensel Sevgi ve Hoşgörü: İnsan sevgisi, hoşgörü ve barış konularını işleyerek, evrensel değerleri sade bir dille anlatmıştır.
4. Tasavvufî Kavramları Yaygınlaştırma: Allah ve insan sevgisini anlatan tasavvufi düşünceleri Türkçe ile yaygınlaştırmıştır.

Soru: Yunus Emre’nin herhangi bir şiirinin tamamını ya da bir bölümünü ezberleyiniz.

Şol cennetin ırmakları
Akar Allah deyü deyü
Çıkmış İslam bülbülleri
Öter Allah deyü deyü

Salınır tuba dalları
Kur’an okur hem dilleri
Cennet bağının gülleri
Kokar Allah deyü deyü

Soru: Yunus Emre’nin “Taştın Yine Deli Gönül” adlı şiirinin bestesini genel ağda dinleyiniz ve şairin bu şiirdeki ruh hâlini yorumlamaya çalışınız.

Cevap: Bu şiir, Yunus Emre’nin içsel yolculuğunu ve manevi arayışını anlatır. Sözleri, insanın ruhsal coşkularını ve Allah'a duyduğu derin sevgiyi ifade etmektedir.