10. Sınıf Din Kültürü Ders Kitabı Sayfa 75 Cevapları Meb Yayınları

Ders Dışı Etkinlik

Organ nakli konusunda Din İşleri Yüksek Kurulunun görüşlerini araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri bir sunum hâline getirerek arkadaşlarınızla paylaşınız.

Organ Nakli ve Bağışı Caiz Midir?

1. Kur’ân-ı Kerîm ve hadislerde organ nakli hakkında kesin bir hüküm var mıdır?

Kur’ân-ı Kerîm ve hadislerde organ ve doku nakli konusunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. İlk dönem İslam alimleri de kendi zamanlarında böyle bir meseleyle karşılaşmadıkları için doğrudan bir değerlendirme yapmamışlardır. Ancak İslam hukukunda kıyas ve ictihat gibi yöntemlerle yeni meseleler hakkında hüküm verilmektedir.

2. Organ nakli, insanın onur ve saygınlığına aykırı mıdır?

İslam’a göre insan, mükerrem (değerli) bir varlık olarak kabul edilir ve onun bedeni de saygıyı hak eder. Normal şartlarda ölü veya diri bir insandan organ almak, insanın onuruna aykırı olarak görülmüştür. Ancak zaruret hali söz konusu olduğunda, bu durum değişebilir.

3. Zaruret hali nedir ve organ nakli bu kapsamda değerlendirilir mi?

İslam’da zaruret hali, kişinin hayati tehlikede olması durumunda, normalde yasak olan şeylerin belirli şartlarla caiz hale gelmesini ifade eder. Örneğin; ölüm tehlikesiyle karşı karşıya olan bir kişi, açlıktan ölmemek için haram olan bir yiyeceği tüketebilir. Aynı şekilde, başka çare bulunmadığında, hayat kurtarmak amacıyla organ naklinin de caiz olabileceği kabul edilmiştir.

Bu görüş, Mâide Suresi 5/32 ayetine de dayandırılmaktadır:
“Kim bir hayatı kurtarırsa, bütün insanları kurtarmış gibi olur.”

4. Organ naklinin caiz olması için hangi şartlar gereklidir?

İslam alimleri ve Mecmau‘l-Fıkhi’l-İslâmî gibi uluslararası fetva kuruluşları, organ naklinin caiz olabilmesi için şu şartların sağlanmasını gerekli görmüştür:

• Zaruret halinin bulunması: Hastanın hayatını veya hayati bir organını kurtarmak için başka çare olmadığının, uzman doktorlar tarafından tespit edilmesi gerekir.
• Tedavinin başarı şansının olması: Bu tedavi yönteminin başarı ihtimali yüksek olmalıdır.
• Canlıdan organ alınacaksa, hayati fonksiyon kaybına yol açmamalıdır: Canlı bir bağışçıdan alınan organ, vericinin yaşamsal fonksiyonlarını etkilememelidir.
• Ölünün rızası veya yakınlarının onayı alınmalıdır: Kişi sağlığında organ bağışına izin vermiş olmalı veya yakınları rıza göstermelidir.
• Organ ticareti yapılmamalıdır: Organ karşılığında ücret almak kesinlikle haramdır.
• Alıcı kişinin rızası gereklidir: Organ nakli yapılacak kişi de bu işleme rıza göstermelidir.
• Devlet kontrolü altında yapılmalıdır: Nakil işlemi yasal çerçevede ve devletin denetimi altında gerçekleştirilmelidir.

Sonuç

Organ nakli ve bağışı, belirli şartlar sağlandığında İslam’a göre caizdir. Zorunlu bir durum olduğunda, hayat kurtarmak amacıyla organ nakli yapılmasına dinî açıdan izin verilmiştir. Ancak bu işlemin tamamen gönüllülük esasına dayanması, ticari amaç taşımaması ve devletin kontrolü altında gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Ders Dışı Etkinlik

İslam’ın ibadetlerin uygulamasına yönelik getirmiş olduğu kolaylıklarla ilgili bir sunum hazırlayarak arkadaşlarınızla paylaşınız.

İslam’ın İbadetlerin Uygulanmasına Getirdiği Kolaylıklar

İslam dini, kolaylaştırıcı bir din olarak insanların ibadetlerini yerine getirmeleri için çeşitli kolaylıklar sunmuştur. Kur’an-ı Kerîm ve hadislerde zorlaştırıcı değil, kolaylaştırıcı bir anlayışın benimsendiği vurgulanmıştır. İşte ibadetlerin uygulanmasına yönelik getirilen bazı kolaylıklar:

1. Su Bulunmadığında Teyemmüm Yapmak

Su bulunmadığında veya kullanılamayacak durumda olduğunda abdest almak yerine teyemmüm yapılmasına izin verilmiştir.
???? Kur’an’da:
“Eğer hasta iseniz, yolculukta iseniz, su bulamazsanız temiz bir toprağa teyemmüm edin.” (Maide Suresi, 5/6)

2. Yolculuk Halinde Namaz Kolaylıkları

Yolculuk yapan kişilere namazlarını kısaltma (kasr) izni verilmiştir.
???? Kur’an’da:
“Yolculuğa çıktığınızda namazı kısaltmanızda bir sakınca yoktur.” (Nisa Suresi, 4/101)
✅ Dört rekatlı farz namazlar, iki rekata indirilebilir.
✅ Namazlar birleştirilerek kılınabilir (Cem-i takdim ve cem-i tehir).

3. Oruç Tutamayacak Durumda Olanlara Ruhsatlar

Hasta, yolcu, yaşlı ve güçsüz kişiler için oruç tutma zorunluluğu esnetilmiştir.
???? Kur’an’da:
“İçinizden hasta olan veya yolculuk halinde bulunan başka günlerde oruç tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir fakiri doyurur.” (Bakara Suresi, 2/184)
✅ Oruç tutamayacak derecede hasta veya yaşlı olanlar, fidye vererek bu ibadeti yerine getirebilir.
✅ Yolculuk sırasında oruç tutulmayabilir ve daha sonra kaza edilebilir.

4. Hac İbadetinde Kolaylıklar

Hac, maddi ve bedensel gücü yeten Müslümanlara farzdır.
???? Kur’an’da:
“Yoluna gücü yetenlerin Beytullah’ı haccetmesi Allah’ın insanlar üzerindeki hakkıdır.” (Ali İmran Suresi, 3/97)
✅ Hasta veya yaşlı olan bir kişi, vekil aracılığıyla haccını yaptırabilir.
✅ Hac sadece bir kez farzdır; tekrar etmek zorunlu değildir.

5. Zekât ve Sadaka Kolaylıkları

Zekât vermek için belli bir mal varlığına sahip olmak gereklidir.
✅ Borcu olanlar ve temel ihtiyaçlarını karşılayamayanlar zekât vermek zorunda değildir.
✅ Fakir ve ihtiyaç sahipleri zekât ve sadakalar ile desteklenerek toplumsal denge sağlanır.