10. Sınıf Meb Yayınları Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 226-227-228-229-230-231 6. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları

6. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 226

Soru: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan alanları uygun kelimelerle tamamlayınız.

Cevap: geleneksel, töre, klasisizm-romantizm, Karagöz-Hacivat, sade, orta oyunu

1. Karagöz, orta oyunu, meddah, köy seyirlik oyunları geleneksel Türk tiyatrosunun türleridir.
2. Şair Evlenmesi görücü usulü evlenmeyi anlatan bir töre komedisidir.
3. Tanzimat tiyatrosunda klasisizm ve romantizm akımlarının etkisi görülür.
4. Gölge oyununda Karagöz şakacı, eğitim görmemiş, halk diliyle konuşan bir tipi canlandırırken Hacivat akıllı, eğitim almış yarı aydın bir tiptir.
5. Tanzimat Dönemi tiyatro eserleri, halka seslenmeyi amaçladığından sade bir dille yazılmakla birlikte metinlerde Arapça ve Farsça kelimeler de kullanılmıştır.
6. Osmanlı Devleti’nin bir arada yaşama kültürü ve eğlence anlayışı Karagöz ve orta oyunu oyununda görülür.

Aşağıdaki numaralandırılmış kutucuklarda “Tiyatro” ünitesi ile ilgili bilgiler verilmiştir. Kutucuk numaralarını kullanarak 7-13. soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)

Soru: 7) Karagöz oyunundaki tiplerdendir?
Cevap: 6-12

Soru: 8) Gölge oyununun sergilendiği perdenin adıdır?
Cevap: 9

Soru: 9) Tanzimat Dönemi’nde sahnelenen ilk oyundur?
Cevap: 5

Soru: 10) Orta oyununun oynandığı yerin adıdır?
Cevap: 2-7

Soru: 11) Tanzimat Dönemi’nde tiyatro eseri veren yazarlardandır?
Cevap: 1-3-8

Soru: 12) Tanzimat Dönemi’nde yazılan ilk tiyatro eseridir?
Cevap: 10

Soru: 13) Karagöz ve orta oyununun bölümlerindendir?
Cevap: 4-11

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 227

Soru: 14) Aşağıda Romen rakamları ile sıralanan tanımları harf ile verilen kelimelerle eşleştirerek doğru harfi ( ) içine yazınız.

a) Adaptasyon
b) Doğaçlama
c) Gülmece ç) Hayalî
d) Tekerleme
e) Zenne

(ç) I. Karagöz oynatan kişi.
(d) II. Kavuklu’nun Pişekâr’a başından geçmiş gerçeküstü, olağandışı bir olayı anlattığı bölüm.
(e) III. Orta oyununda veya Karagöz’de kadın rolüne çıkan oyuncu.
(b) IV Önceden yazılmış metni olmayan, içten geldiği gibi konuşma.
(a) V Uyarlama.

Soru: 15) Aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaçta “Tiyatro” ünitesine ait bazı bilgiler verilmiştir. A ifadesinden başlayarak, ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazan yönde ilerleyip doğru çıkışa ulaşınız.

Geleneksel Türk tiyatrosu Tanzimat’a kadar Türk toplumunun tiyatro ihtiyacını karşılamıştır. (D)
Tanzimat Dönemi’nde tiyatro, halk eğlendirmek için bir araç olarak kullanılır. (Y)
Geleneksel Türk tiyatrosu yazılı bir metne dayanır. (Y)
4. Çıkış

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 228

16-20. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

Metni Okuyarak Soruları Cevaplayınız

Metin Özeti: Kültür ve medeniyet değişimi sürecinde, Tanzimat Dönemi’nde Türk edebiyatı Batı tiyatrosu ile tanışmıştır. Öncesinde, geleneksel Türk tiyatrosu halkın tiyatro ihtiyacını karşılamaktaydı. Tanzimat yazarları, Türk tiyatrosu ile Batı tiyatrosu arasındaki temel farkları belirlemişlerdir. Bu farkların giderilmesi amacıyla Tanzimat Fermanı’nın ilanından bir yıl sonra İstanbul’da dört tiyatro açılmış ve Tanzimat Fermanı’ndan yirmi yıl sonra Şinasi tarafından yazılan Şair Evlenmesi edebiyatımızdaki ilk yazılı tiyatro metni olmuştur.

16. Soru: Metindeki “tiyatro” kelimesi kaç farklı anlamda kullanılmıştır? Belirlediğiniz anlamları yazınız.

Cevap: “Tiyatro” kelimesi iki farklı anlamda kullanılmıştır:

Sanat türü olarak tiyatro (Türk tiyatrosu, Batı tiyatrosu)
Mekân olarak tiyatro (tiyatro binası)

17. Soru: Metinden hareketle geleneksel Türk tiyatrosu ve modern Türk tiyatrosu arasındaki farklılıkları yazınız.

Özellik	Geleneksel Türk Tiyatrosu	Modern Türk Tiyatrosu
Metin	Yazılı bir metne dayanmaz, doğaçlamadır.	Yazılı metne dayalıdır.
Oyuncular	Oyuncular doğaçlama yeteneğiyle oynar.	Profesyonel oyuncular sahne alır.
Dekor	Sahne ve dekor kullanımı yoktur.	Sahne tasarımı ve dekorlar ön plandadır.
Tiyatro Sahnesi	Kahvehane, çadır gibi alanlarda sergilenir.	Tiyatro salonlarında oynanır.
Karakterler	Tipler ve taklitlere dayanır.	Gerçekçi karakterlere sahiptir.

18. Soru: Metinden hareketle Tanzimat Dönemi’nde tiyatronun sosyal ve kültürel hayatı nasıl etkilediğini açıklayınız?

Cevap: Tanzimat Dönemi’nde tiyatro, Batı kültürünü tanıtmak ve modernleşme sürecini hızlandırmak için önemli bir araç olmuştur. Eğitici ve öğretici bir işleve sahip olan tiyatro, halkın sosyal bilinç kazanmasına katkı sağlamıştır. Tiyatronun yazılı metinlere dayanması, edebiyatta yeni bir türün doğmasını sağlamış ve toplumun aydınlanmasına öncülük etmiştir.

19. Soru: Metinden isim cümlesine örnek yazınız.

Cevap: “Türk edebiyatında yazılı metne dayanan ilk oyun Tanzimat Fermanı’nın ilanından yirmi yıl sonra Şinasi tarafından yazılan Şair Evlenmesi’dir.”

20. Soru: Aşağıda verilen I. ve II. metin parçalarını tabloda verilen unsurlara göre karşılaştırınız.

Ölçütler	I. Metin	II. Metin
Konu	Kavuklu ve Pişekâr arasındaki tanışma ve yanlış anlaşılma üzerine kurulu mizahi sohbet.	Elise ve Valere arasındaki sevgi, fedakârlık ve aile ile ilgili konuşmalar.
Çatışma	Tanıma ve yanlış anlaşılma üzerine gelişen bir çatışma.	Sevgiye engel olan toplumsal ve ailevi engeller.
Üslup	Mizahi, sade ve halk diline yakın.	Duygusal, edebî ve romantik.
Mekân	Açık bir alan, belirli bir sahne yok.	Kapalı bir mekân, bir ev ortamı.
Zaman	Belirsiz, genel bir zaman dilimi.	Belirsiz, genel bir zaman dilimi.

Bu karşılaştırmada I. Metin, halk tiyatrosuna dayanan geleneksel bir mizah anlayışını yansıtırken, II. Metin daha çok Batı tiyatrosuna yakın bir anlatım ve üslupla ele alınmıştır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 229

I. ve II. Metin Karşılaştırması

Ölçütler	I. Metin	II. Metin
Konu	Kavuklu ve Pişekâr arasındaki tanışma ve yanlış anlaşılma üzerine kurulu bir mizahi sohbet.	Elise ve Valere arasındaki sevgi, fedakârlık ve aile ile ilgili konuşmalar.
Çatışma	Tanıma ve yanlış anlaşılma üzerine gelişen bir çatışma.	Sevgiye engel olan toplumsal ve ailevi engeller.
Üslup	Mizahi, sade ve halk diline yakın.	Duygusal, edebî ve romantik.
Mekân	Açık bir alan, belirli bir sahne yok.	Kapalı bir mekân, bir ev ortamı.
Zaman	Belirsiz, genel bir zaman dilimi.	Belirsiz, genel bir zaman dilimi.

Analiz ve Açıklamalar:

I. Metin geleneksel Türk tiyatrosuna, özellikle orta oyununa özgü bir sahneyi temsil etmektedir. Mizahi üslup ve yanlış anlamalar ön plandadır.
II. Metin ise Batı tarzı tiyatronun özelliklerini taşımaktadır. Duygusal derinlik, romantizm ve karakterler arasındaki ilişkiler vurgulanmaktadır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 230

21-29. çoktan seçmeli soruları okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.

21. Soru: Bu parça orta oyununun bir bölümünü özetlemektedir. Özetlenen bölüm aşağıdaki hangi seçenekte verilmiştir?

A) Arzbar B) Bitiş C) Muhavere D) Mukaddime E) Tekerleme
Cevap: E (Tekerleme)

22. Soru: Bu parça Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Duhter-i Hindu tiyatrosunun ön sözünden alınmıştır. Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Yazar tiyatro oyunlarını okunması için yazmıştır.
B) Eserlerinin tiyatro tekniğine uygun olmadığını kabul eder.
C) Tiyatro yazmadaki amacı hayali olayları anlatmaktır.
D) Oyuncuların tiyatroculuk yeteneğini göz önünde tutar.
E) Abdülhak Hâmid tiyatro eserlerinde anlatımı ön planda tutmuştur.

Cevap: D (Oyuncuların tiyatroculuk yeteneğini göz önünde tutar.)

23. Soru: Aşağıdaki tabloda, öğretmenin Karagöz oyunuyla ilgili sorduğu sorulara öğrencilerin verdikleri cevaplar vardır. Buna göre hangi öğrenci Karagöz oyunu ile ilgili yanlış cevap vermiştir?

A) Ayla B) Emir C) Gül D) Kayra E) Mert
Cevap: C (Gül yanlış cevap vermiştir.)

24. Soru: Bu parçaya göre meddahla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Meddahlık bir geleneğe bağlı devam eder.
B) Meddahlık sadece hikâye anlatma geleneğine dayanır.
C) Meddahın mendil ve değnek olmak üzere iki aksesuarı vardır.
D) Meddah, taklit yaparak hikâyelerini anlatır.
E) Meddah mendili ve değneği çeşitli amaçlar için kullanır.

Cevap: B (Meddahlık sadece hikâye anlatma geleneğine dayanır.)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 231

25. Soru: Bu parçadan orta oyunu ve Karagöz ile ilgili aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

A) Her ikisi de modern Türk tiyatrosu örneğidir.
B) Orta oyunu Karagöz oyunundan sonra ortaya çıkmıştır.
C) Orta oyunu gelişimini devam ettirmektedir.
D) Orta oyunu üzerine incelemeler devam etmektedir.
E) Her iki oyun da güldürü ögeleri yönünden benzerlik gösterir.

Cevap: E

26. Soru: Tanzimat Dönemi tiyatrosuyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

I. Tanzimat tiyatrosunda tarihî ve sosyal konular işlenir.
II. Tanzimat tiyatrosu realizm etkisindedir.
III. Dönemin tiyatro eserleri teknik bakımdan kusursuzdur.
IV. Bu dönem tiyatrosu Batı tiyatrosunun etkisi altındadır.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve IV E) II ve IV

Cevap: D

27. Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Şinâsi’nin Türk edebiyatına getirdiği yeniliklerden biri değildir?

A) Noktalama işaretlerini ilk kullanan sanatçıdır.
B) İlk yerli tiyatro örneğini yazmıştır.
C) İlk özel gazeteyi çıkarmıştır.
D) Türk edebiyatında ilk makaleyi yazmıştır.
E) Türk edebiyatındaki ilk eleştiri yazısını yazmıştır.

Cevap: E

28. Soru: Bu parçadan Karagöz oyunu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Karagöz’le ilgili bilgilere yerli ve yabancı kaynaklardan ulaşılabilmektedir.
B) Karagöz ile ilgili en geniş bilgilere Evliyâ Çelebi’nin yazdıklarında rastlanmaktadır.
C) İncelemeciler Karagöz oyununun çeşitli bölümlerinin olduğunu ileri sürmektedir.
D) Evliyâ Çelebi, döneminin Karagöz oynatıcıları hakkında bilgi vermektedir.
E) Karagöz ve Hacivat’ın gerçek hayatta yaşayıp yaşamadığı tartışmalıdır.

Cevap: C

29. Soru: Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?