10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 6. Ünıtenın Ölçme Degerlendırme Çalısmaları Cevapları Beşgen Yayıncılık

6. Ünıtenın Ölçme Degerlendırme Çalısmaları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 260

A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “Bâkî, nefes, Geçiş Dönemi, Atabetü’l-Hakâyık, Kaşgarlı Mahmut, anonim, Destan Dönemi, koşuk, Divân-ı Hikmet, varsağı” ifadelerinden uygun olanıyla tamamlayınız.

1. Bir gölge oyunu olan Karagöz deriden yapılan bazı şekillerin ışık yardımıyla beyaz bir perde üzerine yansıtılması temeline dayanır.
2. Halk arasında Karagöz oyununa hayal oyunu da denir.
3. Kamıştan yapılmış bir düdük olan nareke Karagöz oyununda kullanılır.
4. Orta oyunu seyircilerle oyun yerinin ip gerilmiş kazıklarla ayrıldığı bir alanın etrafına seyircilerin yayılmasıyla izlenen bir oyundur.
5. Ev olarak kullanılan bir paravan olan yenidünya orta oyununun akışında önemli role sahiptir.
6. Öğrenim görmemiş bir tip olan Kavuklu söylenen sözleri yanlış anlayan orta oyunu kişisidir.
7. Oyuncunun başından geçen ilginç bir olayı anlatması ve bunun rüya olduğunun anlaşılması, orta oyununda muhavere bölümünde geçer.

B) Aşağıda numara ve harflerle verilenleri doğru biçimde eşleştiriniz. Harfleri numaraların karşısında ki kutucukların içine yazınız.

1. Direktör Ali Bey → Ayyar Hamza (c)
2. Recaizade Mahmut Ekrem → Çok Bilen Çok Yanılır (e)
3. Abdülhak Hamit Tarhan → İçli Kız (b)
4. Moliere → Cimri (g)
5. Namık Kemal → Zavallı Çocuk (ç)
6. Şinasi → Şair Evlenmesi (a)
7. Ahmet Vefik Paşa → Zoraki Tabip (f)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 261

C. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

1. (Y) Karagöz oyunda Arapça, Farsça kelimeleri ve tamlamaları süslü bir dille sıkça tekrarlar.
2. (D) Orta oyunundaki Kavuklu, Karagöz oyunundaki Karagöz’le ortak özelliklere sahiptir.
3. (D) Şive taklitlerine, yanlış anlaşılmalara dayanan Karagöz oyunu mizahi öğeler içerir.
4. (Y) Modern tiyatrodaki dekor, sahne, kostüm, ışık gibi unsurlar Karagöz oyununda da önemsenir.
5. (Y) Pişekâr’ın elinde bulunan, tahtadan yapılmış maşa olan ışkırlak; kapı açma, merdiven çıkma, eşik atlama, selamlama gibi durumlar için kullanılır.
6. (Y) Karagöz oyunundaki Pişekâr, orta oyunundaki Hacivat’la ortak özelliklere sahiptir.
7. (D) Dramatik metinlerin sahnede canlandırılmasıyla oluşan sanat dalına tiyatro denir.

Ç. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1) Tanzimat Dönemi Türk tiyatrosuna katkıda bulunan sanatçılar kimlerdir?

İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Recaizade Mahmut Ekrem bu dönemde tiyatro türüne önemli katkılarda bulunmuşlardır.

2) Karagöz oyunu ile orta oyunu arasındaki ortak yönler nelerdir?

• Her ikisi de halkı eğlendiren geleneksel Türk tiyatrosu türleridir.
• Doğaçlamaya dayalıdır ve günlük yaşam ele alınır.
• Ana karakterler (Karagöz-Hacivat, Kavuklu-Pişekâr) arasında mizahi diyaloglar vardır.

3) Vatan yahut Silistre adlı oyunun Türk edebiyatındaki önemi nedir?

• Namık Kemal’in yazdığı bu eser, Türk edebiyatında sahnelenen ilk tiyatro eseridir.
• Seyircilerde coşku uyandırmış ve milli duyguları güçlendirmiştir.

4) Orta oyununun bölümlerinin adlarını yazınız.

• Mukaddime (Giriş)
• Muhavere (Söyleşme)
• Fasıl (Asıl oyun)
• Bitiş

5) Şair Evlenmesi adlı oyunun edebiyatımızdaki yeri nedir?

• Şinasi’nin yazdığı bu eser, Türk edebiyatının ilk modern tiyatro eseridir.
• Batılı anlamda bir komedi olarak yazılmıştır ve görücü usulü evliliği eleştirir.

D. Aşağıdaki açık uçlu soruların cevaplarını ilgili alana yazınız.

1) Akif Bey, Gülnihal, Celaleddin Harzemşah, Kara Bela gibi oyunları yazan Tanzimat Dönemi sanatçısı kimdir?

Namık Kemal.

2) Tanzimat Dönemi’nde özellikle Fransız sanatçı Moliere’den çeviri ve uyarlamalar yapan sanatçı kimdir?

Ahmet Vefik Paşa.

3) Geleneksel Türk tiyatrosunun türleri nelerdir?

Karagöz, Orta Oyunu, Meddah, Kukla, Köy Seyirlik Oyunu.

4) Vatan Yahut Silistre oyununda Âdem adını alarak savaşa katılan oyun kişisinin gerçek adı nedir?

Zekiye.

5) Abdülhak Hamit Tarhan, Tanzimat’ın hangi döneminde eser vermiştir?

Tanzimat İkinci Dönem.

6) Orta oyununda oyun alanına ne ad verilir?

Palanga.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 262

E. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1) Aşağıdakilerden hangisine Karagöz oyununda rastlanmaz?

A) Güldürü unsurları
B) Kalıplaşmış ifade
C) Karşılıklı konuşma
D) Yanlış anlama
E) Yazılı metin

Cevap: E (Karagöz oyunu doğaçlama olduğu için yazılı bir metne dayanmaz.)

2) Yukarıda verilenlerden hangisi Karagöz oyunuyla ilgili bir terim değildir?

I. Arzbar
II. Beberuhi
III. Işkırlak
IV. Şeyh Küşteri
V. Yardakçı

A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: A (Arzbar, Osmanlı’da tellalların duyuru yaparken kullandığı bir terimdir ve Karagöz oyunu ile ilgili değildir.)

3) Aşağıdakilerden hangisi bu isimlerin ortak bir özelliğidir?

• Hayalî Küçük Ali
• Hayalî Memduh
• Kel Hasan

A) Orta oyununu sahneleyen sanatçılar olmaları
B) Karagöz oyununu sahneleyen sanatçılar olmaları
C) Modern Türk tiyatrosunun öncülerinden olmaları
D) Tanzimat Dönemi tiyatro sanatçıları olmaları
E) İlk yerli oyun yazarları olmaları

Cevap: B (Bu sanatçılar Karagöz oyununu sahneleyen hayalîlerdir.)

4) Vatan Yahut Silistre, ilk kez 1 Nisan 1873’te Gedikpaşa’daki Güllü Agop Tiyatrosu’nda sahnelenir. Oyun seyircinin taşkınlığına sebep olur. Oyun bittikten sonra seyirci, oyunun yazarını görmek ister. “Yaşasın vatan!” nidalarının arkasından “Allah muradımızı versin!” cümlesi duyulur. Oyunun içinde de yer yer geçen “murad” kelimesi, Padişah Abdülaziz’in yerine veliaht Murad Efendi’nin tahta geçirilmesi dileği olarak algılanır. Bu olaylardan sonra Namık Kemal, Magosa’ya sürgüne gönderilir. Oyun yasaklanır ancak kısa bir süre sonra yazar sürgündeyken İstanbul, İzmir ve Selanik’te yüzlerce defa sahnelenir.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde noktalama yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: A (Tarihlerde gün, ay ve yıl arasına nokta değil, boşluk ya da kısa çizgi konmalıdır: "1 Nisan 1873" şeklinde olmalıdır.)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 263

5) Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yazım yönünden doğrudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: C ("Dramların vazgeçilemeyen unsurlarından olan aşk teması Cimri piyesinde de görülmektedir." cümlesinde herhangi bir yazım hatası bulunmamaktadır.)

6) Karagöz oyununun bölümleri doğru verilmesi için hangi ikisinin yeri değiştirilmelidir?

I. Muhavere: Hacivat bir semai okuyarak perdeye gelir. Hacivat, “Of, hay, Hak!” diyerek perde gazelini söyler, dua ederek Karagöz’ü çağırır. Karagöz, Hacivat’ın çıkardığı gürültüye kızar, perdeye gelir, kavga ederler.
II. Mukaddime: Karagöz ile Hacivat arasındaki karşılıklı konuşmaların ve güldürü unsurlarının yer aldığı bölümdür. Hacivat’ın “Vay Karagöz’üm, benim iki gözüm merhaba!” sözü ile başlar. Bu bölümde Karagöz ve Hacivat birbirlerini yanlış anlarlar.
III. Fasıl: Olayın konu edildiği bölümdür. Bu bölümde ele alınan konuya göre oyuna isim verilir. Asıl oyunun yer aldığı bu bölümde konuya uygun şekilde çeşitli tipler perdeye gelir.
IV. Bitiş: Hacivat “Yıktın perdeyi eyledin virân. Varayım sahibine haber vereyim hemân.” diyerek perdeyi terk eder. Karagöz de “Her ne kadar sürçülisan ettikse affola.” şeklinde izleyiciden özür dileyerek gelecek oyunu duyurup oyunu bitirir.

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

Cevap: A (Muhavere ve Mukaddime’nin yerleri değişirse doğru sıralama olur.)

7) Aşağıdakilerden hangisi Karagöz ve orta oyununda görülen ortak bir özellik değildir?

A) Anonim olmaları
B) Gölge oyunu olmaları
C) Doğaçlama oynanmaları
D) Yazılı bir metne dayanmamaları
E) Sözlü halk geleneğine dayanmaları

Cevap: B (Orta oyunu gölge oyunu değildir, sahnede oynanır. Karagöz ise gölge oyunudur.)

8) Yukarıda verilen oyunlardan hangi ikisi Karagöz oyununa aittir?

I. Fotoğrafçı
II. Geçmiş Zaman Olur ki
III. Kanlı Nigâr
IV. Mandıra
V. Ters Evlenme

A) I ve II B) I ve V C) II ve IV D) III ve V E) E) IV ve V

Cevap: D ("Kanlı Nigâr" ve "Ters Evlenme" Karagöz oyunlarıdır.)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 264

9) Parçada yay ayraçlarla belirtilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilebilir?

Cevap: D) ( , ) ( : ) ( . ) ( “ ) ( ! ) ( ” ) ( , )
(Doğru sıralama: nokta, iki nokta, nokta, tırnak işaretleri, ünlem, tırnak işareti, virgül olmalıdır.)

10) Parçada sözü edilen orta oyununun bölümü aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: C) Fasıl
(Fasıl, orta oyununda asıl olayın geçtiği bölümdür.)

11) Bu parçada aşağıdaki cümle çeşitlerinden hangisine örnek yoktur?

Cevap: C) Yüklemin yerine göre devrik cümleye
(Parçada yüklemin yerine göre devrik bir cümle bulunmamaktadır.)

12) Aşağıdaki tiyatro türlerinden hangisinde bu aksesuarlar kullanılır?

Cevap: D) Meddah
(Meddah gösterilerinde baston ve mendil gibi aksesuarlar sıkça kullanılır.)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 265