10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 200-201-202-203-204-205-206 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 200-206

Hazırlık Soruları

1) Bir komedi filminde sizi neler güldürür?

Cevap: Esprili diyaloglar, absürt durumlar, karakterlerin beklenmedik tepkileri ve komik fiziksel hareketler beni güldürür. Ayrıca günlük hayattan alınan olaylar ve zekice hazırlanmış mizahi sahneler de komedi filmlerinde en çok ilgimi çeken unsurlardır.

2) “Geleneksel tiyatro” ifadesi size neleri çağrıştırır?

Cevap: Geleneksel tiyatro denince aklıma Karagöz-Hacivat, Ortaoyunu, Meddah, Köy Seyirlik Oyunları gibi halk kültürüne dayanan, doğaçlama ve mizah unsurlarının ağır bastığı oyunlar gelir. Bu türler, Türk halkının sosyal yaşamını ve değerlerini yansıtırken eğlendirici bir yapıya da sahiptir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 204

Metni Anlama ve Çözümleme

1) “Her ne kadar sürc-i lisân ettimse affola!” cümlesindeki altı çizili kelime grubunun anlamını tahmin ediniz ve TDK’den kontrol ediniz. Günlük hayatta nerelerde kullanabilirsiniz?

• Sürç-i lisân (Tahminim): Dil sürçmesi, yanlış konuşma.
• Sürç-i lisân (TDK Sözlük): Dil sürçmesi, istemeden yapılan konuşma hatası.

Günlük hayatta kullanım alanı:
Topluluk önünde konuşma yaparken ya da bir hata yapıldığında, konuşma sırasında özür dilerken kullanılabilir. Örneğin:
“Sözlerimde bir hata olduysa affedin, sürç-i lisân ettiysek affola!”

2) Aşçılık oyununu günümüzde siz sergileseydiniz hangi değişiklikleri yapardınız?

Cevap: Eğer “Aşçılık Oyunu”nu günümüzde sergileseydim:

• Modern unsurlar eklerdim, örneğin Memiş Usta'nın yemek siparişlerini sosyal medya üzerinden alması gibi detaylar eklerdim.
• Günümüzde popüler olan fast-food kültürüne göndermeler yaparak esprili diyaloglar oluştururdum.
• Dil sadeleştirilirdi, eski Osmanlıca kelimeler yerine günümüz Türkçesi kullanılırdı.
• Teknolojiyle espriler yapılırdı, örneğin Karagöz, Memiş Usta’nın mutfağına girip yemek yapmaya çalışırken mikrodalga fırını ocak sanabilir veya şef robotlardan bahsedebilir.

➡ Örnek Güncellenmiş Diyalog:
Hacivat: - Ey Karagöz, gördün mü şu aşçı dükkânını? Artık yemekler telefonla sipariş ediliyormuş!
Karagöz: - O da bir şey mi Hacivat? Geçen bir burger söyledim, yanına şarj kablosu koymuşlar, “Telefonunu da şarj edebilirsin” diye!

Bu tarz değişikliklerle günümüz mizahı ve teknoloji oyuna eklenebilir.

3) Metnin adı ile içeriği arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?

Cevap: Metnin adı “Aşçılık”, oyunun temel konusunu oluşturan yemek yapma ve aşçılık mesleğini doğrudan ifade etmektedir. Memiş Usta’nın aşçılığı ve Karagöz ile Hacivat’ın bu konu etrafında gelişen esprili diyalogları, metnin içeriği ile doğrudan bağlantılıdır. Oyun boyunca aşçılık mesleği, yemek kültürü ve esnaf hayatına dair mizahi öğeler kullanılmıştır.

➡ Sonuç olarak, metnin adı ve içeriği tamamen uyumludur, çünkü oyun Memiş Usta’nın mesleği etrafında şekillenmektedir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 205

4) Okuduğunuz metnin bölümlerini birer cümle ile aşağıya yazınız.

• Mukaddime: Hacivat perde gazeli okur, Karagöz sahneye girer ve aralarında ilk didişme yaşanır.
• Muhavere: Hacivat ve Karagöz arasında mizahi bir konuşma geçer, yanlış anlaşılmalar komik diyaloglara yol açar.
• Fasıl: Aşçı Memiş Usta’nın dükkân açma süreci ve Karagöz’ün yanlış anlamaları üzerinden olaylar gelişir.
• Bitiş: Karagöz’ün gafları nedeniyle dükkân kapanır, Hacivat perdeyi kapatır ve oyunu bitirir.

5) Okuduğunuz metinden ve verilen görsellerden yararlanarak Karagöz ve Hacivat tiplerini karşılaştırınız.

6) Aşçılık oyununun hayalbazı siz olsaydınız aşçı dükkânını nasıl resmederdiniz?

Cevap: Aşçı dükkânını modern bir mutfak olarak tasarlardım. İçinde ocak, fırın, tencereler, tabaklar, masalar ve tezgâhlar bulunurdu. Karagöz, aşçılık yapmaya çalışırken mutfağın her yerini dağıtabilir, Memiş Usta ise ona sinirlenip komik bir şekilde tepki verebilirdi. Günümüz mutfak teknolojileri ile eski geleneksel aşçılığı birleştirerek farklı bir sahne düzeni oluştururdum.

7) Okuduğunuz metinden yola çıkarak Karagöz oyunlarındaki kalıplaşmış ifadeleri belirleyiniz. Bu ifadeleri bir Karagözcü gibi sınıfta seslendiriniz.

• “Of hay Hak!”
• “Yâr, bana bir eğlence!”
• “Yıktın perdeyi eyledin vîrân!”
• “Her ne kadar sürc-i lisân ettimse affola!”

Bu ifadeler, Karagöz oyunlarının klasikleşmiş sözleridir ve oyunun mizahi havasını güçlendirir.

8) Okuduğunuz metin, Türk toplumunun geleneksel yapısı içinde ortaya çıkmıştır. Karagöz oyunu günümüzde hangi sanat dallarına ilham kaynağı olmuştur?

Cevap: Karagöz oyunu;

• Tiyatro,
• Mizah,
• Karikatür,
• Animasyon,
• Halk gösteri sanatları gibi birçok alanda ilham kaynağı olmuştur.

Özellikle karikatür sanatındaki tipler, mizah dergileri, gölge oyunlarının modern tiyatroya uyarlanması ve çizgi filmler Karagöz’ün etkilerini taşımaktadır.

DİL BİLGİSİ

1) Aşçı Memiş Usta’nın ağız özelliklerini yansıtan cümleleri yazı diline çeviriniz.

Verilen metin:

• AŞÇI – He, üç beş ay orda galduk. Galduk emme goynüm gozüm de garardu.
• AŞÇI – Ne yapabilisün? “Olan oldu da oldu, hedi bir sılaya varalum, can gözünlen evdekileri de bi görelim.” didüm. Ver elin doğru melmeket!

Çevrilmiş Hali:

• “Evet, üç beş ay orada kaldık. Ama gönlüm ve gözüm karardı.”
• “Ne yapabilirim? ‘Olan oldu, artık bir memlekete gidelim, ailemizi de bir ziyaret edelim’ dedim. Doğrudan memlekete döndüm.”

2) Aşağıdaki cümlelerde yüklemlerin altını çiziniz. Altını çizdiğiniz yüklemlerin isim mi fiil mi olduğunu belirleyiniz.

???? Sonuç: Bu sayfada Karagöz-Hacivat oyunundaki bölümler analiz edilmiş, karakterlerin özellikleri karşılaştırılmış ve Karagöz oyununun günümüze etkileri değerlendirilmiştir. Ayrıca dil bilgisi etkinlikleri ile ağız özellikleri ve yüklem türleri incelenmiştir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 206

1) Aşağıda Karagöz oyunundan parçalar verilmiştir. Verilen parçaların oyunun hangi bölümlerinden alındığını yazınız.

2) Sayfa 226’daki “Yazma” bölümünde oluşturacağınız metin için aşağıdaki konulardan birini seçerek araştırınız.

Araştırma Konusu: Geleneksel Türk Tiyatrosunda Karagöz Oyunu

Karagöz oyunu, geleneksel Türk gölge tiyatrosunun en önemli örneklerinden biridir. Oyunda Karagöz ve Hacivat’ın eğlenceli ve mizahi konuşmaları, halkın günlük yaşamını ve sosyal yapısını yansıtır.

Özellikleri:

• Gölge oyunu tekniği kullanılır, karakterler bir perdeye yansıtılır.
• Doğaçlamaya dayanır, oyuncular seyircilerin tepkisine göre repliklerini değiştirebilir.
• Konu çeşitliliği geniştir, günlük olaylardan, toplumsal eleştirilere kadar pek çok konu işlenir.

Ana karakterler:

• Karagöz: Saf, patavatsız ve eğlenceli bir halk figürü.
• Hacivat: Bilgili, kibar ve aydın kesimi temsil eder.
• Yan karakterler: Çelebi, Tuzsuz, Zenne, Beberuhi gibi farklı tipler.

Karagöz oyunu, geçmişten günümüze kadar popülerliğini sürdürmüş, zamanla tiyatro, animasyon ve mizah gibi farklı sanat dallarına ilham vermiştir. Günümüzde, modern sahne gösterileri ve dijital uyarlamalarla yaşatılmaya devam etmektedir.