10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 276-277-278-279-280 Cevapları Meb Yayınları

Kahveler II*

Sayfa 276 Hazırlık Cevapları

1. Farklı coğrafyaları, kültürleri tanımanın kişisel gelişiminize ne gibi etkileri vardır?

Farklı coğrafyaları ve kültürleri tanımak, bireyin düşünce dünyasını zenginleştirir, empati kurma yeteneğini geliştirir ve ön yargılardan arınmasına yardımcı olur. Yeni yerler görüp farklı yaşam tarzlarını gözlemlemek, insanın olaylara ve insanlara daha açık fikirli ve hoşgörülü yaklaşmasını sağlar. Ayrıca, başka dillerle, geleneklerle, sanatla ve mimariyle tanışmak kişiye kültürel bir birikim kazandırır. Bu da hem sosyal ilişkilerde hem de akademik ya da mesleki yaşamda fark yaratır.

2. İnsanların seyahat etme amaçları neler olabilir? Açıklayınız.

İnsanlar çeşitli nedenlerle seyahat eder. En yaygın amaçlardan bazıları şunlardır:

• Dinlenmek ve tatil yapmak (stres atmak, doğayla buluşmak)
• Tarihî ve kültürel yerleri görmek (müze, ören yeri, dini mekânlar gezmek)
• Yeni deneyimler kazanmak (yeni insanlarla tanışmak, farklı yemekler tatmak)
• Eğitim ve iş amacıyla (yurtdışında okumak, çalışmak, fuar veya konferanslara katılmak)
• Aile veya arkadaş ziyareti
• Kutsal yerleri ziyaret etmek (hac ve umre gibi dinî amaçlı seyahatler)

Her seyahat, kişiye farklı bir bakış açısı, yeni bilgiler ve yaşam tecrübesi kazandırır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. “Fakat Ömer darılacak bir insan olmadığı için renk vermedi.” cümlesinde altı çizili kelime grubunun anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz. Altı çizili kelime grubunun geçtiği bir cümle söyleyiniz.

• Tahminim: Duygularını ya da tepkisini belli etmedi.
• TDK’ya göre anlamı: Duygu ve düşüncelerini belli etmemek, bir şeyi bilse bile belli etmeme hâli.
• Metinden cümle: “Fakat Ömer darılacak bir insan olmadığı için renk vermedi.”

2. Okuduğunuz metinde yazar nelerden söz etmektedir? Belirlediklerinizden hareketle metnin yazılış amacını açıklayınız.

Cevap: Yazar, Anadolu'da bir köy kahvesinde karşılaştığı insanların yaşam tarzını, düşünce yapısını ve özellikle Zahri adlı karakterin kültürel derinliğini aktarmaktadır. Metnin amacı, Anadolu halkının bilgeliğini ve köy kahvelerinin toplumsal hayattaki yerini gözler önüne sermektir.

3. Metnin ana düşüncesini yazıldığı dönemle ilişkilendiriniz.

Cevap: Ana düşünce, Anadolu insanının kültürel derinliğe sahip olduğu, bu kültürün köy kahveleri gibi sosyal ortamlarda yaşatıldığıdır. Yazıldığı dönemde köy kahveleri, halkın buluştuğu, gündem tartıştığı ve değerlerin aktarıldığı önemli mekânlardır. Bu da metni toplumsal bir belge niteliğine kavuşturur.

4. Metinden anlatım biçimlerine ve düşünceyi geliştirme yollarına örnek ikişer cümle bulunuz.

Metni Anlama Ve Çözümleme – Sayfa 279

5. Yukarıdaki parçada betimlenen mekânı hayalinizde canlandırınız. Hayalinizde canlandırdığınız mekânı kendi cümlelerinizle ifade ediniz.

Cevap: Sislerin arasında siluet gibi beliren, kırmızı sarmaşık yapraklarıyla örtülü, yıkık dökük ama içten bir sıcaklık yayan taş duvarlı köy kahvesi; ahşap iskemlelerin dizili olduğu, soba başında yorgun bakışlı köylülerin oturduğu, doğallığıyla huzur veren bir mekân gibi canlandı gözümde.

6. Okuduğunuz metin için fotoğraf çekmeniz veya karikatür çizmeniz istenseydi tercihiniz hangi bölümde anlatılanlara yönelik olurdu? Niçin?

Cevap: Zahri’nin tercümansız konuşmasının anlatıldığı bölümü resmetmek isterdim. Çünkü bu sahne, halk irfanını ve kültürel birikimi tercümana bile gerek duymayacak kadar etkili biçimde gösteriyor.

7. Aşağıdaki tabloda verilen unsurlara metinden örnekler bulunuz. Bu unsurların metnin anlatımına katkısını yazınız.

8. Yazarın, metinde anılarına yer vermesinin metne katkısını açıklayınız.

Cevap: Yazarın anılarına yer vermesi, metne kişisel bir sıcaklık ve samimiyet katmıştır. Bu da okuyucunun anlatılanlara kolayca bağ kurmasını sağlar ve metni daha etkileyici hâle getirir.

9. Metnin yazıldığı dönemde kahvelerin toplumsal hayattaki yeri hakkında çıkarımlarda bulununuz. Çıkarımlarınızı dönemin gerçekliği bağlamında yorumlayınız.

Cevap: O dönemlerde kahveler yalnızca çay içilen yerler değil, halkın gündemi konuştuğu, düşünce ve kültür alışverişi yaptığı merkezlerdi. Köylüler, şehirli misafirlerle burada karşılaşır, sohbet ve müzikle sosyal bağ kurarlardı.

10. Aşağıdaki parçada Türk milletinin hangi özelliği vurgulanmıştır? Açıklayınız.

Cevap: Türk milletinin misafirperverlik özelliği vurgulanmıştır. Köylünün, hiç tanımadığı misafir için cura çalıp ona hoş vakit geçirtmeye çalışması, gönülden verilen bir ikramla ifade edilmiştir.

11. “Hikâye eskidir. Büyük harp yıllarına ait.” cümlesinde altı çizili kelime grubuyla yazar, hangi tarihî gerçeklikten söz etmiş olabilir? Niçin?

Cevap: Yazar burada I. Dünya Savaşı'ndan söz etmektedir. Çünkü “büyük harp” ifadesi o dönemde bu savaş için kullanılırdı. Metindeki savaşın izlerini taşıyan sosyal yapı da bu tahmini destekler.

12. Okuduğunuz metinde anlatıcı kimdir? Açıklayarak yazınız.

Cevap: Metnin anlatıcısı, birinci tekil şahıs anlatıcıdır. Yani bizzat yazarın kendisidir. Kendi gözlemlerini, izlenimlerini ve duygularını doğrudan aktardığı için bu anlatım biçimi daha içten ve etkileyicidir.

Sayfa 280 Dil Bilgisi Cevapları

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen noktalama işaretlerinin metindeki işlevlerini söyleyiniz.

Cümle:
Hikâyeyi anlatan memur, galiba Erzincan köylerinden birinde, şiddetli bir yağmur sebebiyle bir köylünün kulübesine sığınmış. Adamcağız, etrafına bakmış, ikram edecek bir şey bulamayınca: Efendi, kusura kalma… Kahvem yok… Sana bari biraz oynayıvereyim, demiş ve türkü söyleyerek oynamaya başlamış…

• Virgül (,): Özne, dolaylı tümleç, sıralı fiiller ve hitaplardan sonra kullanılmıştır.
• İki nokta (:): Tırnak içindeki sözlerden önce kullanılmıştır.
• Üç nokta (…): Anlama güç ve duygu katmak, sözün devam ettiğini ifade etmek için kullanılmıştır.
• Nokta (.): Tamamlanmış cümlelerin sonuna konmuştur.

2. Aşağıdaki cümleleri tablodaki başlıklar doğrultusunda inceleyiniz.

3. Sıra Sizde Sorusu:

Kahveler II metnini konu ve anlatım yönünden aşağıdaki metinle karşılaştırınız.

Füruzan, Balkan Yolcusu metniyle karşılaştırma:

Cevap: “Kahveler II” metni, Anadolu insanının yaşam biçimini, kültürel zenginliğini, özellikle kahvehanelerin sosyal hayat içindeki yerini gözlem ve betimlemelerle anlatır. Yazar, köy kahvesindeki deneyimlerini halkın yaşamı, müziği ve misafirperverliği çerçevesinde işler.

“Balkan Yolcusu” metninde ise anlatıcı, Üsküp gezisi sırasında Osmanlı'dan kalan eserleri tanıtırken gözlemlerine dayalı bir anlatım sergiler. Bu metin daha çok mekân ve tarih odaklı bir gezi yazısı niteliğindedir. Yani “Kahveler II” kültürel gözleme, “Balkan Yolcusu” ise tarihî mekân incelemesine odaklanır.