10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 153 Cevapları Meb Yayınları

4. SIRA SİZDE

Soru: Özdeş iki yaydan K yayına 2m, L yayına ise 3m kütlesi bağlanarak kütlelerin dengeye gelmesi bekleniyor.
Buna göre K ve L yaylarında oluşturulan atmaların vₖ ve vₗ hız büyüklükleri arasındaki ilişki nedir?

Cevap: Atma hızı, yayı geren kuvvete (gerilme kuvvetine) bağlıdır. Yayın gerilme kuvveti F = m * g formülüyle hesaplanır.

• K yayı için gerilme kuvveti: Fₖ = 2m * g
• L yayı için gerilme kuvveti: Fₗ = 3m * g

Atmanın yay üzerindeki hızı, v = √(F/μ) formülü ile hesaplanır (μ = birim uzunluğa düşen kütle).
Gerilme kuvveti arttıkça yay üzerindeki atma hızı da artar.
L yayı daha büyük bir kütleye sahip olduğu için gerilme kuvveti Fₗ > Fₖ olur.
Bu durumda atma hızı için vₗ > vₖ olacaktır.

5. SIRA SİZDE

Soru: Esnek bir yay F kuvvetiyle gerilerek yay üzerinde oluşturulan baş yukarı atma v büyüklüğündeki hızla ilerlemektedir.
Buna göre atmanın v hız büyüklüğünü artırmak için:

I. F kuvvetinin büyüklüğünü artırmak
II. Aynı uzunlukta aynı maddeden yapılmış daha kalın yay kullanmak
III. Atmanın genliği artırmak

işlemlerinden hangileri tek başına yapılmalıdır? Nedeniyle açıklayınız.

Cevap: Atmanın yay üzerindeki hızı v = √(F/μ) bağıntısıyla hesaplanır.

I. F kuvvetinin büyüklüğünü artırmak:

• Doğru. Gerilme kuvveti arttıkça atma hızı da artar.

II. Aynı uzunlukta aynı maddeden yapılmış daha kalın yay kullanmak:

• Yanlış. Kalın yay kullanıldığında μ (birim uzunluğa düşen kütle) artar.
• Denkleme göre μ artarsa hız azalır.

III. Atmanın genliği artırmak:

• Yanlış. Genlik atmanın enerjisini etkiler, ancak yay üzerindeki hızını değiştirmez.

Sonuç:
Atmanın hızını artırmak için yalnızca I. seçenek uygulanmalıdır.