10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 110 Cevapları Ata Yayıncılık

OSMANLILARDA İLİM-OSMANLI MEDRESELERİ

İstanbul’un fethini müteakip Fatih Sultan Mehmet, ismini onun tarafından inşa ettirilmiş külliyeden alan bugünkü Fatih semtinde bir medrese yaptırmıştır.(...) Külliyenin müştemilatında iki minareli ve bir şerefeli cami ile iki tarafında sekiz medrese yaptırılmış (Sahn-ı Seman veya Semaniye Medreseleri), ayrıca bunlara talebe yetiştirmek için de bu medreselerin arkasında “tetimme” ismi verilen sekiz medrese daha inşa edilmiştir (Görsel 4.17). Külliyede bunlardan başka misafirlerin hayvanları için ahırlar, bir imaret, aşhane, darüşşifa denen bir hastane, bir muallimhane, bir kütüphane, ders okutmaya mahsus darütta’lim ve iki hamam bulunmaktaydı. Bu külliye içinde kayıtlardan anlaşıldığına göre vakıf suretiyle bir sıbyan mektebi de tesis edilmiştir.(...) Medreselerin her birinin on dokuz odası ve her medresenin bir müderrisi bulunmaktaydı. Müderrislere ellişer akça yevmiye tahsis edilerek ayrıca beşer akça yevmiye ile birer de muîd (asistan) verildi. Her medresenin odalarına ikişer danişment (talebe) konuldu. Bunlara vakıftan ikişer akça yevmiye ile imaretten ekmek ve çorba tahsisi kararlaştırıldı. Yusuf HALAÇOĞLU XIV-XVII. yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, s. 132-133

Metinden hareketle Osmanlı medreseleri hakkında ne gibi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? Açıklayınız.

Kısa Cevap: Osmanlı medreseleri, sadece birer eğitim kurumu değil, aynı zamanda sosyal hizmet merkezleri olarak da işlev görmüştür. Öğrencilere barınma, beslenme ve sağlık hizmetleri sunulmuş; bilim, din ve devlet yönetimi alanlarında uzman bireyler yetiştirilmiştir.

Metinde geçen bilgilere göre Osmanlı medreseleri, bilim ve din eğitimi veren akademik kurumlar olmanın yanı sıra öğrenciler ve toplum için sosyal destek sağlayan yapılar olarak da dikkat çekmektedir.

Osmanlı Medreselerinin Öne Çıkan Özellikleri:

Eğitim ve Bilim Merkezi:
Fatih Sultan Mehmet döneminde kurulan medreseler, eğitim ve akademik gelişim açısından önemli merkezlerdi.
Sahn-ı Seman ve Semaniye Medreseleri, İslami ilimler, matematik, astronomi, tıp ve felsefe gibi birçok alanda eğitim veriyordu.
Medreselerde müderrisler (öğretmenler), danişmendler (öğrenciler) ve müstahdemler (görevliler) bulunuyordu.

Sosyal Hizmetler:
Talebe yetiştirme amacıyla "Tetimme" medreseleri kurulmuş, bu sayede öğrencilere ileri seviyede eğitim verilmiştir.
Medreselerde misafirler için konaklama alanları, aşhaneler, hastaneler, hamamlar, kütüphaneler ve derslikler bulunuyordu.
Öğrencilere ücretsiz yemek, barınma ve sağlık hizmetleri sunuluyordu.

Vakıf Sistemi ile Desteklenen Eğitim:
Osmanlı medreseleri, vakıf sistemiyle finanse ediliyordu. Böylece eğitimin sürekliliği sağlanıyordu.
Öğrenciler eğitim sürecinde aynı zamanda dini ve ahlaki değerleri de öğreniyordu.

Osmanlı Devleti’ne Katkıları:
Bürokrat, kadı, müderris ve bilim insanı yetiştirilmesi sağlanmıştır.
Osmanlı’nın bilim ve sanat alanında gelişimine katkı sunmuştur.
Eğitimde fırsat eşitliği sunularak yetenekli bireyler desteklenmiştir.

Sonuç: Osmanlı medreseleri, sadece bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda sosyal, kültürel ve bilimsel gelişimi destekleyen önemli merkezlerdi. Eğitim-öğretim faaliyetlerinin yanı sıra öğrenciler için barınma, yemek ve sağlık gibi temel ihtiyaçlar da karşılanıyordu.