12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 34-35-36-37 Cevapları Meb Yayınları

1. Ünite Giriş Ünitesi Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 34

Soru: 1) Aşağıdaki parçada boş bırakılan yerlere kutucuklardaki kelimelerden uygun olanlarını yazınız.

Dil, toplumlardaki gelişmeler ve değişmeler doğrultusunda ilerler. Canlı ve sosyal bir varlık olan dil; doğar, gelişir ve zaman içinde değişime uğrar. Bu süreç içerisinde toplumun gereksinimlerine uygun biçimde kendini devamlı olarak yeniler. Toplumların kültürel yaşamları, bulundukları coğrafya siyasal yaşamları bilimsel ilerleme ve teknolojik gelişmeleri dinî hayat anlayışındaki değişiklikler o toplumun diline yansır.

Soru: 2) Aşağıda rakamlarla verilen açıklamaları harfler ile sıralanan eserlerle eşleştirerek harfleri rakamların yanındaki yay ayraçların içine yazınız.

Eserler

a) Mukaddimetü’l-Edep
b) Divanü Lugati’t-Türk
c) Codex Cumanicus ç) Kamus-ı Türkî

Açıklamalar

(b) I. Türk topluluklarının dili, edebiyatı, yaşayışı ve âdetleri üzerine yazılan eser bütün Türk illerini ve dillerini kapsayan, bin yıl öncesinin Türk toplulukları hakkında önemli bilgiler içeren bir eserdir. Eser, Kâşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınmıştır.
(c) II. Karadeniz’in kuzeyinde yaşamış olan Kuman (Kıpçak) Türklerinin söz varlığı ve sözlü edebiyat ürünleri ile ilgili derlemelerden oluşan eserin 14. yüzyıl sonlarında hazırlandığı sanılmaktadır. Kumanların dil ürünü olan bu eser Latin harfleriyle ortaya konulmuştur.
(a) III. Sözlükçülük geleneğinde önemli bir yere sahip olan Zemah- şerî tarafından yazılmıştır. Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir. Harezm Türkçesi için dil malzemesi içermektedir.

Aşağıdaki sorunun cevabını boş bırakılan yere yazınız.

Soru: 3) Bazen düşünürüm, ne kadar garip mahluklarız? Hepimiz ömrümüzün kısalığından şikâyet ederiz; fakat gün denen şeyi bir an evvel ve farkına varmadan harcamak için neler yapmayız? Ben bile bu yaşta işimle gücümle meşgul olacağım yerde radyo başına oturup saatlerce, bir kere bile gidip görmediğim, -tabiî sinemalardaki havadis filmleri hariç- futbol maçlarının, boks güreşlerinin hikâyesini dinliyorum. Yukarıdaki parça Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanından alınmıştır. Bu parçayı hangi bilim dallarıyla ilişkilendirebilirsiniz? Niçin?

Cevap: Bu parçayı psikoloji, sosyoloji ve felsefe bilim dallarıyla ilişkilendirebilirim.

Psikoloji açısından, insanın içsel dünyası, alışkanlıkları ve zaman algısı üzerine düşündürdüğü için bu bilimle bağlantılıdır. Sosyoloji açısından, toplumun genel davranışları, insanların zamanlarını nasıl geçirdikleri ve toplumsal alışkanlıklar gibi unsurlar öne çıkmaktadır. Felsefe ise hayatın anlamı, zamanın nasıl harcandığı gibi temel varoluşsal sorulara işaret ettiği için ilişkilendirilebilir.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 35

4-8. soruları aşağıda harfler ile sıralanan parçaları okuyarak cevaplayınız. Cevaplarınızı soruların yanındaki harflerden birini veya birkaçını kodlayarak veriniz.

Soru: 4) Yukarıda harf ile gösterilen parçaların hangisi veya hangilerinde açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmıştır?
Cevap: A, B, C

Soru: 5) Yukarıda harf ile gösterilen parçaların hangisi veya hangilerinde edebiyat ve felsefede kullanılan dilin farklılığından söz edilmiştir?
Cevap: A, B

Soru: 6) Yukarıda harf ile gösterilen parçaların hangisi veya hangilerinde düşünceyi geliştirme yollarından hem tanımlamaya hem örneklemeye yer verilmiştir?
Cevap: C

Soru: 7) Yukarıda harf ile gösterilen parçaların hangisi veya hangilerinde bir eylem, nedeniyle beraber verilmiştir?
Cevap: A, B

Soru: 8) Yukarıda harf ile gösterilen parçaların hangisi veya hangilerinde “Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.” kuralına aykırı bir kullanım vardır?
Cevap: B

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 36

9-12. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. Cevaplarınızı boş bırakılan yere yazınız.

9- Soru: a) Metinde boş bırakılan yere ihtiyarın ruh hâlini yansıtan cümleler ekleyiniz.

Cevap: İhtiyar, yorgunluğun derin izlerini ruhunda hissediyordu. Zamanın akışına kapılmış, artık her şey ona ağır ve anlamsız geliyordu. Ellerindeki hafif titreme, geçmişin izlerini taşır gibiydi. Her kavurduğu leblebi, hayatındaki bir günü simgeliyordu; sararıp beneklenen leblebiler gibi, hayatı da gittikçe soluyordu.

Soru: b) Metne eklediğiniz cümleleri dikkate alarak bir edebî eserde kişilerin ruh hâllerini yansıtan ifadelere yer verilmesinin metne etkisini gerekçelerinizle açıklayınız.

Cevap: Edebî eserlerde kişilerin ruh hâllerine yer verilmesi, karakterlerin derinliğini artırır ve okurla daha güçlü bir bağ kurar. Bu sayede okur, karakterin iç dünyasını keşfeder ve onun duygusal karmaşasını daha iyi anlar. İhtiyarın ruh hâlinin yansıması, okuyucunun onun yaşadığı yorgunluğu, hayatın ağırlığını hissetmesini sağlar. Bu tür ifadeler, metne duygusal bir katman ekleyerek eserin etkileyiciliğini artırır.

10- Soru: a) Metindeki mekân unsurunu aşağıdaki görsellerden hangisiyle desteklemek istersiniz? Niçin?

Cevap: Metni destekleyecek en uygun görsel, loş ışıkta bir dükkânın eski ve tozlu görüntüsünü yansıtan bir sahne olurdu. Tavanı isli, örümcek ağlarıyla kaplı bir dükkân ve içinde çalışan yaşlı bir adamın görseli, metindeki mekânın kasvetini ve nostaljik havasını tamamlar.

Soru: b) Görsel seçiminizde metindeki hangi ayrıntılar etkili oldu?

Cevap: Tavanın isten kapkara oluşu, duvarlardaki dökülmüş sıvalar, paslı yatağan, örümcek ağları ve dükkânın loş bir ışıkla aydınlanması gibi ayrıntılar bu seçimde etkili oldu. Bu unsurlar, mekânın eski ve ihmal edilmiş hâlini vurgulayan ana detaylar olarak dikkat çekmektedir.

Soru: 11) Sizden okuduğunuz Leblebici metnine “dil” kelimesinin geçtiği bir cümle eklemeniz istense aşağıdaki metinde “dil” kelimesinin yüklendiği anlamdan farklı bir anlam mı seçersiniz? Niçin?

Cevap: Evet, "dil" kelimesinin yüklendiği anlamı farklı seçerdim. "Leblebici" metninde "dil" kelimesini, insanın konuşma yetisi veya ağız organı anlamında kullanmak daha uygun olurdu. Örneğin, "İhtiyar, yorgun dudaklarının arasından dökülen birkaç kelimeyle, dilsizliğin huzurunu tercih eder gibiydi." Bu kullanım, karakterin ruh hâlini ve mekânın etkileyici havasını pekiştirir. Metinde "dil" kelimesi insanın içsel durumunu, konuşma yetisini yansıtarak, Doğan Aksan'ın metnindeki dilin diller arası ilişkiler ve sözcüklerin etkileşimi anlamından farklı bir bağlama oturur.

Soru: 12) “İhtiyar, gözleri yumulu iri nohutları kavuruyordu.” ve “İhtiyarın çul kaplı ot yatağı, tahta ranzanın üstünde.” cümlelerinde virgülün kullanım amaçları aynı mıdır? Niçin?
Cevap: Her iki cümlede de virgülün kullanım amacı aynıdır. Çünkü virgül bu cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılmıştır.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 37

13-17. çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

Soru: 13) Dildeki değişmenin olumlu ya da olumsuz olması, topluluğun kendi iç dinamiklerinin olumlu ya da olumsuz gelişmesiyle bağlantılıdır. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden bahsedilmektedir?
Cevap: B) Toplumu inceleyen farklı bilimlerin dil ve kültüre, bireyin görüş ve düşüncelerine yaptığı olumlu etkilerden

Soru: 14) Dil toplumun bize sunduğu dev bir kumaştır, o kumaşı halk dokumuştur. Ancak o kumaştan bizler bireysel yeteneklerimiz ölçüsünde, kişisel özelliklerimizi de katarak yararlanırız. Kendimize elbiseler dikeriz. Üslup buradan doğar. Yani Bu parçanın anlam bütünlüğü göz önünde bulundurulduğunda boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
Cevap: A) dil toplumsal, söz bireyseldir.

Soru: 15) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?
Cevap: D) Şüphe yok ki ana dili, âlemi kendine özgü bir biçimde tahlil eder; bu tarz tahlili ve âlem bilincini bir zorunluluk hâline getirir.

Soru: 16) Bu parçadaki numaralanmış kelime ve kelime gruplarının hangisi, yay ayraç içinde verilen açıklamasıyla anlamca uyuşmamaktadır?

Cevap:E) V

Soru: 17) “Dilimizdeki yüzlerce yabancı kökenli kelimenin halk dilinde karşılıkları olduğunu — gördüm.” cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilirse cümle farklı bir anlam kazanır?
Cevap: C) araştırarak